De Commissie Sterfte Onderzoek (CSO) en de werkgroep Prognosetafels van het Koninklijk Actuarieel Genootschap (AG) werken momenteel aan de voorbereidingen van de Prognosetafel AG2020, waarmee de levensverwachting in Nederland kan worden ingeschat. Er wordt op dit moment veel gesproken over de mogelijke effecten van het coronavirus (Covid-19) op de levensverwachting. Wij zullen uiteraard proberen alle nieuwe informatie die beschikbaar komt zoveel mogelijk mee te nemen bij het maken van toekomstige prognoses voor sterftekansen en levensverwachtingen. We vinden het echter te vroeg nu al beweringen te doen over de orde van grootte van de effecten van het virus. Dat heeft een aantal redenen, die we hieronder uiteenzetten.

Ontoereikendheid van data

De gegevens over het aantal extra sterftegevallen zijn nog ontoereikend. Naar alle waarschijnlijkheid zullen door het virus in 2020 meer Nederlanders overlijden dan in voorgaande jaren. Ook in jaren met een griepepidemie nemen we echter waar dat er meer mensen overlijden. Zo rapporteerde het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) gedurende de griepepidemie van de winter 2017/2018 een oversterfte van ruim 9.000 sterftegevallen[1]. We weten inmiddels dat ouderen en mensen met bestaande aandoeningen een relatief grote kans hebben om te overlijden aan het virus, maar het is op dit moment nog niet duidelijk hoe groot het aantal extra sterftegevallen door Covid-19 in 2020 zal zijn.

Naarmate er meer wekelijkse sterftecijfers bekend worden en we meer informatie over sterfte per leeftijd en geslacht krijgen, kunnen we mogelijk een betere inschatting maken van de impact van het virus. Getallen die nu vaak genoemd worden om een eerste indruk te krijgen zijn nog onbetrouwbaar. Het aantal gerapporteerde infecties hangt bijvoorbeeld af van de intensiteit waarmee getest wordt en mensen die besmet zijn, maar geen symptomen vertonen, komen relatief weinig voor in de gegevens. Daarnaast is het aantal gestorvenen geen goede inschatting van het uiteindelijke aantal sterftegevallen zolang er nog veel geïnfecteerden zijn.

Effecten op de korte en lange termijn
Wanneer we spreken over het effect op de levensverwachting moeten we onderscheid maken tussen twee mogelijke definities. Bij de berekening van de periodelevensverwachting voor 2020 baseren we ons op de sterftekansen uit dat jaar en gaan we ervan uit dat die in de toekomst niet meer veranderen. De cohortlevensverwachting voor 2020 houdt daarentegen wel rekening met verwachte toekomstige sterfteontwikkelingen. Veranderingen in die levensverwachting zijn dan ook een betere indicatie voor veranderingen in de voorzieningen die pensioenfondsen en pensioenverzekeraars aan moeten houden. Waar de periodelevensverwachting voor 2020 vooral iets zegt over de korte termijn, zal de bijbehorende cohortlevensverwachting vooral afhangen van effecten op de lange termijn.

We weten niet of de oversterfte door Covid-19 structureel van aard zal zijn. Als er een vaccin gevonden wordt dat permanent bescherming biedt, zullen er straks minder slachtoffers te betreuren zijn bij een eventuele terugkeer van het virus. Het zou kunnen dat de ouderen die een infectie met het virus overleefd hebben bovengemiddeld weerbaar zijn en dus een hogere levensverwachting hebben. Maar wanneer na genezing van de infectie sprake is van blijvende schade aan (bijvoorbeeld) de longen, zal juist een lagere resterende levensduur verwacht mogen worden. Als mensen die aan de gevolgen van corona overlijden vaak al een lagere levensverwachting dan hun leeftijdsgenoten hadden, zal de grootte van de verschuiving beperkter zijn. En omdat ook de zorg voor patiënten met andere aandoeningen onder druk kan komen te staan indien ziekenhuizen overbelast raken, is nog weinig met zekerheid te zeggen over effecten op de levensverwachtingen in 2021 en daarna voor de Nederlanders die op dat moment in leven zijn.

De rol van de actuaris
Actuariële prognoses hebben een aantal specifieke kenmerken en doelstellingen. Ten eerste maakt de lange tijdshorizon waarmee onze beroepsgroep gewoonlijk te maken heeft het onderscheid tussen incidentele en structurele effecten extra belangrijk. Daarnaast is voor actuarissen een inschatting van de onzekerheid in een prognose vrijwel net zo belangrijk als de prognose zelf. En ten derde behoort het ook tot onze taak om elke inschatting zo objectief mogelijk te maken en eventuele subjectieve aannamen zo helder mogelijk te motiveren.
 

Het Centraal Bureau voor de Statistiek en het RIVM zorgen ervoor dat steeds meer betrouwbare gegevens beschikbaar komen. Als Commissie zullen we samen met de Werkgroep die nieuwe cijfers verwerken in toekomstige prognoses en daarbij zullen we ook proberen rekening te houden met informatie van andere experts, zoals epidemiologen en virologen. Op dit moment echter zouden concrete berekeningen over de invloed van het Covid-19 virus op de toekomstige sterftekansen en periode- en cohortlevensverwachtingen nog een te speculatief karakter hebben.

[1] Cijfers RIVM: Reukers et al. (2019), Annual report Surveillance of influenza and other respiratory infections in the Netherlands: winter 2018/2019, National Institute for Public Health and the Environment.

Tweet

Lees de nieuwste uitgave van onze PE nieuwsbrief en schijf u in voor ons cursusaanbod!

Lees het vandaag in het FD gepubliceerde artikel>>

Lees de nieuwste uitgave van onze PE nieuwsbrief en schijf u in voor ons cursusaanbod!

Lees iedere week een blog op de website van het Koninklijk Actuarieel Genootschap. Vakspecialisten delen hun visie over een voor hen relevant thema. Deze keer de visie van Diederik van Eck en Harm Mulder. Lees verder>>

Tweet

Al bijna vijf jaar is Kring Pensioenen actief binnen het Koninklijk Actuarieel Genootschap (AG). Tijdens deze periode heeft het bestuur van de kring negen bijeenkomsten georganiseerd voor haar leden en andere geïnteresseerden. In dezelfde periode is het ledenbestand gegroeid van 90 naar 260 leden.

De kring organiseert tweemaal per jaar een netwerkbijeenkomst met onderwerpen binnen het pensioenthema, maar niet perse altijd actuarieel. De focus kan ook liggen op een onderdeel van het pensioenwerk, of regelgeving, of een onderwerp kan juist vanuit een heel ander perspectief worden belicht. Denk bijvoorbeeld aan alternatieve beleggingen of lage rente.

Het Kringbestuur, op dit moment bestaande uit Pascal Scheenstra (voorzitter), Frans Claes, Victor Vincent, Eko Loijenga en Hans Postmus, bedenkt gezamenlijk de onderwerpen, legt contact met sprekers en overlegt met hen over de inhoud. Het bureau AG verzorgt de logistieke ondersteuning. Gezien onze huidige samenstelling, zijn wij op zoek naar een bestuurslid uit de wereld van pensioenuitvoering of -verzekering of vermogensbeheer. Lijkt het u interessant om het bestuur te komen versterken en mee te helpen het programma van de bijeenkomsten vorm te geven? Meld u dan aan!

Stuur uw reactie naar Inge Duenk (inge.duenk@ag-ai.nl). Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Pascal Scheenstra (06–22241992) of Inge Duenk (030-6866193).

Lees iedere week een blog op de website van het Koninklijk Actuarieel Genootschap. Vakspecialisten delen hun visie over een voor hen relevant thema. Deze keer de visie van Antoon Pelsser. Lees verder>>

Tweet

Het Koninklijk Actuarieel Genootschap (AG) heeft, naar aanleiding van de aangescherpte maatregelen van het kabinet (maandag 23 maart 2020), besloten al haar bijeenkomsten voor dit verenigingsjaar te annuleren. Dit betekent dat geplande Kringbijeenkomsten en ook het AG Jaarcongres worden verplaatst naar een ander moment in het verenigingsjaar 2020-2021.

Het AG volgt, ten aanzien van het Coronavirus (COVID-19), de aanwijzingen van de overheid en adviezen van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) op.

Heeft u naar aanleiding van dit bericht vragen, dan kunt u deze richten aan info@ag-ai.nl.

Lees iedere week een blog op de website van het Koninklijk Actuarieel Genootschap. Vakspecialisten delen hun visie over een voor hen relevant thema. Deze keer de visie van Joke Verbaan. Lees verder>>

Tweet

Het Actuarieel Intituut (AI) heeft, naar aanleiding van de aangescherpte maatregelen van het kabinet (zondag 15 maart 2020), besloten alle colleges en lessen tot en met in elk geval maandag 6 april 2020 alleen online aan te bieden. 

De fysieke bijeenkomsten in het kader van Permanente Educatie (PE) worden tot en met in elk geval maandag 6 april 2020 geannuleerd. Op dit moment wordt bekeken of de betreffende bijeenkomsten later in het jaar of op een andere (digitale) wijze kunnen worden aangeboden. Om u gelegenheid te bieden de komende weken PE-punten te halen, bieden wij vanaf eind maart verschillende webinars aan.

Het AI volgt ten aanzien van het Coronavirus (COVID-19), de aanwijzingen van de overheid en adviezen van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) op. Heeft u naar aanleiding van dit bericht vragen, dan kunt u deze richten aan jacqueline.vanhoven@ag-ai.nl (lees en colleges) of inge.teutelink@ag-ai.nl (PE-bijeenkomsten).